Malgrà lur tun mediterran èn nums sco Pierre Gianadda u Denis Rabaglia senza dubi colliads stretgamain cun il Vallais. Sco emprima gronda gruppa d'immigrants han ils Talians prestà ina contribuziun considerabla a favur da la vita economica, sociala e culturala en il Vallais. Ed els fan quai anc oz. Questa integraziun durabla sa manifestescha tranter auter en las numerusas uniuns ch'els han fundà u en las qualas els èn activs, sco las missiuns catolicas, las communitads talianas, las societads da furmaziun, las uniuns da ballape, las gruppas da teater e.u.v. Sco tar ils dus nums gia menziunads daventa ella dentant er visibla tras persunas singulas: i dat impressaris che s'engaschan sco mecens per il sport u per la cultura, ma er cineasts, comichers, auturs, scienziads e.u.v. Tut questas fassettas da l'italianità en il Vallais mussan che l'identitad sociala e culturala da la regiun e sias tradiziuns vivas sa midan e sa sviluppeschan cuntinuadamain e ch'i sa furma ina relaziun cumplexa tranter quels che vegnan u che van e quels che stattan – quai è ina bella moda e maniera da promover la conscienza per la diversitad culturala en Svizra e ses potenzial creativ sco fixà en la Convenziun da l'UNESCO da l'onn 2003. L'immigraziun taliana en il Vallais para effectivamain dad esser exemplarica ed ha fullà via per autras gruppas d'immigrants – persunas da la Spagna, dal Portugal, dal Cosovo e da territoris tamils – che sa domicilieschan en Svizra, perquai ch'il barat tranter la populaziun locala e las gruppas d'immigrants succeda en moda sumeglianta sco sin plaun naziunal.
Descripziun detagliada
L'Italianità en Valais (PDF, 459 kB, 04.06.2018)description détaillée
Sparta
Expressiuns oralas
Arts figurativs
Chantun
Tradiziuns parentas
Publicaziuns
Thomas Antonietti, Marie Claude Morand : Valais d’émigration – Auswanderungsland Wallis (Cahiers d’ethnologie valaisanne 2). Sion, 1991
Léonard Gianadda : Leonard Gianadda présente son projet de Fondation, 1977
Elisabeth Joris (et al.): Tiefenbohrungen: Frauen und Männer auf den grossen Tunnelbaustellen der Schweiz, 1870-2005. Baden. 2006
Jean-Henry Papilloud et al. : Le Valais et les étrangers, XIXe-XXe (Société et culture du Valais contemporain 5). Sion, 1992
Adrien Pasquali : Le pain du silence. Carouge-Genève, 1999
Sedunum Nostrum : Le couvent des capucins de Sion. Sedunum Nostrum no. 66, Sion, 1998
Chavazzins