Wybermahl a Hettiswil

Mintga segund onn festiveschan las dunnas a Hettiswil (vischnanca da Krauchthal) sut in motto alternant il Wybermahl. Quel finanzieschan ellas cun ina donaziun istorica: Cunquai che las dunnas han protegì 1375 il priurat local dals cluniacens cunter ils spogliaders Guglers ch’ellas han terrà cumplettamain, han ellas obtegnì dal priur da la claustra il dretg da pinar laina en il guaud da la claustra mintgamai l’anniversari da la battaglia (ils 26 da december). Cunquai ch’il guaud ha patì fermamain da quai, è la donaziun vegnida midada pli tard ed a las dunnas è vegnì concedi in prà. 1870 han las autoritads scumandà las festas da las puras. Quellas èn vegnidas percepidas sco selvadias ed il retgav dal funs è vegnì attribuì a las classas da lavur a maun. Cura che lavur a maun è er daventada obligatorica per mattatschs l’onn 1985, èn las dunnas da Hettiswil s’organisadas en il «Komitee zur Wiedereinführung des Weibermahls» ed han cumbattì insistentamain per lur veglia tradiziun sur pliras instanzas. L’onn 1990 ha il Wybermahl per l’emprima giada puspè dastgà vegnir organisà.

L’access al «Wybermahl» è be lubì a las dunnas da Hettiswil, da las qualas radund in terz participescha. Questa occurrenza è integrativa: bleras giuvnas participeschan, novdomiciliadas emprendan ad enconuscher las dunnas che vivan gia daditg el vitg. L’occurrenza ha ina gronda forza d’identificaziun e bleras activitads da las dunnas a Hettiswil han in stretg connex u stattan en relaziun cun il Wybermahl. E las dunnas restan cumbattivas: Cura che la vischnanca da Krauchthal ha vulì reducir 2022 il retgav da la Wybermatte per la mesadad, han ellas smanatschà (cun in tschegn d’egl) ch’ellas vegnian cun sigir e fautsch.