Istorgias dal fraudulader

L'onn 1899 ha in chatschader da la Sutsilvania sajettà en l'asil da selvaschina sin la Gruobialp en il chantun Sursilvania dus guardiaselvaschina che l'avevan traplà en flagranti cun plirs chamutschs fraudulads. Suenter quest malfatg ha el pudì fugir a l'exteriur, nua che ses fastizs èn sa pers. A las autoritads giudizialas da la Sursilvania n'èsi betg gartegià da purtar davant dretgira l'assassin. Quest cas criminal n'ha betg mo fatschentà la glieud da quel temp, mabain er las generaziuns suandantas. Cun il temp è sa furmà or dals fatgs, or da las supposiziuns ed or da las interpretaziuns in construct d'istorgias che vegnan dadas vinavant a bucca en bleras famiglias fin al di dad oz. Entant existan bleras versiuns e variantas. In stimul impurtant en ils process cuntinuants da la transmissiun da las istorgias èn stads ils cudeschs davart l'assassinat ch'èn vegnids publitgads adina puspè durant l'entir 20avel tschientaner. Entant èn avant maun trais romans, dus tocs da teater en dialect cun totalmain trais inscenaziuns, in raquint en trais ediziuns sco er in studi istoric scientific. Tut questas ovras han mintgamai dà novs impuls ed han furnì puncts da referenza per turnar a raquintar l'istorgia dal fraudulader. I dat en egl che bunamain tut ils auturs dals cudeschs derivan da la Sutsilvania. Evidentamain era il basegn da la societad da sa fatschentar cun ils eveniments qua il pli grond. Ils temas centrals da las ovras èn la finala adina stadas dumondas umanas fundamentalas sco culpa, giustia, chasti, expiaziun e perdun.


Descripziun detagliada


Sparta


Chantun

Publicaziuns

Blatter, Michael: Doppelmord auf der Gruobialp. Ein Wildererfall zwischen Obwalden und Nidwalden. Kriens: edition magma/Brunner Verlag, 2002.

Nid hei cho. Ein Film von Thaïs Odermatt. Digital Video, 17 Minuten. Luzern: Hochschule Luzern – Design und Kunst, 2009.

Rengger, Ernst: Die eine, wilde Jagd… Wilderergeschichte aus den Neunziger Jahren. Stans: Verlag Hans von Matt, 1933 [weitere Auflagen: 1968 und 1988].

Odermatt, Klaus: Die eine, wilde Jagd... Wilderergeschichte in vier Akten. Nach einem tatsächlich verübten Doppelmord in den Unterwaldnerbergen im Jahre 1899. Dallenwil: Eigenverlag Klaus Odermatt, 1999.

Flüeler, Fritz: Bärädi. Erzählung aus der Urschweiz. Luzern: Verlag C. J. Bucher, 1939.

von Matt, Josef: Der Wilderer. Ein Heimatspiel in fünf Akten. Aarau: Sauerländer, 1931.

Achermann, Franz Heinrich: Der Wildhüter von Beckenried. Aus Nidwaldens letzten Tagen vor 1798. Olten: Verlag Otto Walter, 1918.

Kaiser, Isabelle: Der wandernde See. Köln: Verlag J. P. Bachem, 1910.

Jakob Wyrsch: Das Volk von Unterwalden. In: Schweizerisches Archiv für Volkskunde 43. Basel, 1946, p. 1-20.

Chavazzins

https://www.lebendige-traditionen.ch/content/tradition/rm/home/tradiziuns/istorgias-dal-fraudulader.html