«La val dals clutgers sonors», uschia ha il scrivent Rainer Maria Rilke numnà il Valais. Anc oz vegn il carillon manual sunà en radund 35 clutgers da l’entir chantun. Qua è la furma originara dal carillon a 4 zains sa mantegnida el decurs da tschientaners. La carillonista u il carillonist lascha resunar ils zains cun sugas ch’èn fixadas als battagls.
Tar il tuc dal zain a cupitgada metta la u il sunazains en moviment il zain cun zappar in pedal stond sisura, fin che quel è sa vulvì cumplettamain. En intervals vegn il zain lura tutgà (cupitgà) e puspè vulvì sidretg. Entant suna la carillonista u il carillonist melodias cun ils zains restants. Questa cumbinaziun è sa sviluppada tar in inschign particular ed unic en tut il mund. Il «tuc dal zain a cupitgada» sa mantegna malgrà l’automatisaziun dal tuc dal zain e vegn anc oz exequì regularmain en divers lieus.
L’associaziun Carillon-VS ha prendì en mira da promover activitads en tut il chantun per mantegnair questa tradiziun. Ella è er il post da consultaziun per tut quai che ha da far cun il carillon vallesan. La pagina d’internet da Carillon-VS vegn engrondida successivamain tar in’enciclopedia davart il carillon ed ils zains vallesans.