Societads ed uniuns

Sch’ina gruppa da persunas sa reunescha regularmain per realisar ensemen e cun dretgs eguals ina finamira cuminaivla ed ideala, vegn fundada ina societad. En Svizra datti tranter 80 000 e 100 000 societads. Quasi la mitad èn uniuns sportivas. Da grond’impurtanza èn dentant er societads culturalas, socialas e politicas. En questa furma flexibla èn perfin organisads cartels economics da producents ed agents. Il motiv, pertge ch’i dat uschè bleras societads en Svizra e ch’i vegnan fundadas mintga di novas societads entant ch’autras spareschan, è che las cundiziuns giuridicas generalas per questa furma èn fitg favuraivlas: per l’ina garantescha la Constituziun federala la libertad d’associaziun, per l’autra datti ina gronda autonomia per las societads ch’han il dretg da formular entaifer tschertas directivas agens statuts senza permissiun d’ina autoritad. Cur che questa cultura da s’organisar societads è sa furmada en il 18^avel tschientaner ed er en l’epoca gloriusa da las societads en il 19^avel tschientaner na renconuschevan las autoritads dentant betg anc la libertad d’associaziun. Quella giada èn vegnidas fundadas numerusas societads federalas ch’organiseschan dapi lura adina puspè festas naziunalas, ultra da quai er societads da dunnas, da lavurants e dad esters. Las societads ed uniuns n’han pers ni lur impurtanza politica e sociala ni lur forza integrativa fin en il mund medialisà dad oz. Var la mitad da la populaziuns sur 14 onns è activa en almain ina societad.