Dialects giurassians

«Î se sôle, î veus bïn dremi» – «Jau sun stanchel, jau vegn a durmir bain». Uschia respundan ils Giurassians mintgatant sin la dumonda «côli vait?» – «Co vai?». Ils dialects sa differenzieschan da regiun a regiun, ma durant in lung temp èn els restads la suletta lingua da mintgadi en quest territori rural. Pir al cumenzament dal 20avel tschientaner, u schizunt anc pli tard, è sa derasà en general il diever dal franzos ed ils dialects vegnivan tgirads mo pli da cuminanzas da lavur, d'uniuns e d'auters circuls privats. Oz distinguan ins quatter variantas: la lingua dals Vâdais en la val da Delémont, quella dals Aidjolats en l'Ajoie, quella dals Taignons en las Francas Muntognas e la finala la lingua dals «dgens di Çhô di Doubs» en la regiun dal Clos-du-Doubs.Quests quatter dialects svizzers tutgan sco sulets a la gruppa da las linguas d'oïl («Langues d'oïl»). Tadlar als pon ins anc fitg savens en processiuns, en chanzuns ed en tocs da teater. A tscherts dis da festa tradiziunals vegn mintgatant schizunt celebrada ina messa en dialect. Quai fa adina grond plaschair a la populaziun. Persunas singulas e gruppas s'engaschan per mantegnair e per tgirar ils dialects, uschia ch'els vivan – sut il protecturat da la Federaziun dals dialects dal chantun Giura («Fédération des patoisants du canton du Jura») – en il contact oral, dentant er en texts, en dicziunaris, en glossaris ed en studis pratics u scientifics ed er grazia a curs da lingua per scolaras e scolars giurassians. Ina plattafurma han els er chattà sin ina pagina d'internet – «Djâsans patois» – ed en in'emissiun da radio sin RFJ.