Patrimoni cultural gidieu en il chantun Argovia

L'istorgia dals Gidieus en Svizra ha ina colliaziun particulara cun il chantun Argovia. Durant passa duatschient onns èn las vischnancas dad Endingen e da Lengnau en il Surbtal stadas il center da la vita gidieua. Famiglias gidieuas eran vegnidas en il Surbtal, suenter ch'ellas eran vegnidas stgatschadas or da las citads e suenter ch'ellas han pudì sa chasar il cumenzament dal 17avel tschientaner durablamain en Svizra mo pli ad Endingen ed a Lengnau. En quest dus lieus, che vegnivan er numnads ils «vitgs dals Gidieus», era temporarmain ina gronda part dals abitants gidieua. Oz è la regurdanza a questa istorgia ina part dal patrimoni cultural immaterial dal chantun Argovia, e questa regurdanza vegn vivida en differentas modas e manieras. Sin la «Via culturala gidieua Endingen-Lengnau» vegn raquintada dapi l'onn 2009 l'istorgia dals Gidieus en il Surbtal. Purschidas turisticas pussibiliteschan a persunas interessadas da visitar las sinagogas ed auters edifizis. Il roman «Melnitz» da Charles Lewinsky maina ils lecturs en ils lieus principals da l'istorgia gidieua locala. Dapi intgins onns ha lieu il settember – principalmain a Baden – la «Emna culturala gidieua». Las cuminanzas religiusas gidieuas dad Endingen e da Baden èn activas. Tant en questas cuminanzas sco er en il circul privat vivan ils Gidieus – sco tut las religiuns – tenor tradiziuns multifaras da la cretta individuala.


Descripziun detagliada


Sparta

Arts figurativs
Praticas socialas
Natira ed ambient
Artisanat tradiziunal


Chantun

Tradiziuns parentas

Publicaziuns

Luisa Bertolaccini, Barbara Welter: Jüdisches Leben in und um Baden. Führer zur Sonderausstellung im Historischen Museum Baden. Baden, 2003

Werner Frenkel: Baden, eine jüdische Kleingemeinde. Fragmente aus der Geschichte 1859-1947. Baden, 2002

Käthi und Werner Frenkel: Jüdisches Leben heute. In: Zurzibiet. Der Mensch im Mittelpunkt. Ed. Kurt Schmid, Leo Erne. Döttingen, 2008, p. 162-163

Claude Kupfer, Ralph Weingarten: Zwischen Ausgrenzung und Integration. Geschichte und Gegenwart der Jüdinnen und Juden in der Schweiz. Zürich, 1999

Jacques Picard: Judentum in der Schweiz. Zwischen religiöser, kultureller und politischer Identität. In: Eine Schweiz – viele Religionen. Risiken und Chancen des Zusammenlebens. Ed. Martin Baumann, Jörg Stolz. Bielefeld, 2007, p. 177-192

Anna Rapp Buri: Jüdisches Kulturgut in und aus Endingen und Lengnau. Ed. Verein für die Erhaltung der Synagogen und des Friedhofes Endingen-Lengnau. Heidelberg, 2008

Schweizerischer Israelitischer Gemeindebund: Geschichte der jüdischen Gemeinden: Baden (SIG Factsheet). Zürich, 23. November 2009

Peter Stein: Lebendiges und untergegangenes jüdisches Brauchtum. Brauch gestern, heute, Brauch hier und dort, mit besonderer Berücksichtigung der schweizerischen Judendörfer Endingen und Lengnau. Ed. Verein für die Erhaltung der Synagogen und des Friedhofes Endingen-Lengnau. Heidelberg, 2008

Chavazzins

Contact

Israelitische Cultusgemeinde Bremgarten
E-mail

Israelitische Kultusgemeinde Endingen
E-mail

Israelitische Kultusgemeinde Baden
Israelitische Kultusgemeinde Baden

Verein Doppeltür Endingen
E-mail
Verein Doppeltür Endingen

Stampar il contact

https://www.lebendige-traditionen.ch/content/tradition/rm/home/tradiziuns/patrimoni-cultural-gidieu-en-il-chantun-argovia.html