Prada sauada

Las «Wässermatten» (prada sauada) en las vals dal circul Oberaargau dal chantun Berna, cun ils flums Langete, Oenz e Rot, èn las ultimas restanzas d'ina furma da cultura, ch'è stada fitg derasada en la Svizra bassa: il sauar e ladar la prada en moda cooperativa. Questa pratica è vegnida fermamain promovida tras mesiras per la meglieraziun dal terren r dals paders cisterziens da la claustra Son Urban en il 13avel tschientaner. Els han chavà ina vasta rait da chanals e da foss, plunà si cuntschets e construì ils foss da sauaziun principals cun «Brütschen» (sclusaduirs), ils foss laterals cun «Ablissen» (sculs), «Wuhren» (serras) e cun aissas per serrar si ils foss. Pli baud èn las «Wässermatten» vegnidas sauadas pliras giadas per onn. Las substanzas che l'aua transportava cun sai han gidà a nutrir la prada. Ils foss principals vegnivan mantegnids da las societads da sauaziun («Wässermatten-Genossenschaften») en lavur cumina, ils foss laterals en moda privata. La protecziun da las rivas è fin il temp dad oz incumbensa dals cunfinants. Il mantegniment da las auas publicas è ozendi il pli in duair da las vischnancas. Uschia èn las “Wässermatten” exemplaricas per la savida tradiziunala dal diever da la natira e represchentan furmas temprivas d’organisaziuns cooperativas. L'onn 1983 èn las «Wässermatten» vegnidas registradas en l'Inventari federal da las cuntradas e dals monuments natirals d'impurtanza naziunala.