Pschuuri

«Pschuure» vul dir «dar si nair/tartagnar cun grass nair» ed è ina cumponenta impurtanta da l'usit da tschaiver da Spleia en Valragn. L'avantmezdi da la mesemna da la tschendra van ils uffants che na van betg anc a scola, costumads sco «Pschuuribättler» e purtond lur «Tschifferli» (schierls), en gruppas da chasa en chasa e dumondan cun il versin «Pschuuri, Pschuuri Mittwuchä, äs Eischi oder äs Meitschi» in regal ch'els survegnan en furma da dultscharias. Il suentermezdi sa schluitan ils giuvens per il vitg enturn en vestgids vegls e cuvrids da pels. Els fan canera cun stgellas ch'els portan enturn il corp. Plinavant portan els cun sai in satget cun il grass nair temì, maschadà cun charvun. Ils «Pschuurirolli» emprovan da tschiffar uffants, mattas e dunnas nubilas che sa zuppan l'emprim e da tartagnar lur fatschas cun grass nair. Fin al tramunt dal sulegl ston tut las victimas esser «pschuuret», vul dir tartagnadas. Perquai che la saira rimnan ils mats, vestgids sco umins e dunninas («Männli und Wibli»), cun in chanaster ovs en ils vitgs. A questa chaschun envidan els las mattas al past da festa che ha lieu la saira. En ina cuschina d'in hotel vegnan preparadas la salata d'ovs e la bavronda tradiziunala «Resimäda» per la mangiada che cumenza suenter mesanotg. A la festa en ina stalla veglia pon sa participar tuts.


Descripziun detagliada

Pschuuri (PDF, 408 kB, 04.06.2018)descripziun detagliada


Sparta


Chantun

Publicaziuns

Erika Börlin-Hössli: Walserbräuche im Rheinwald? In: Terra Grischuna 38/6. Chur, 1979, p. 365-366

David Coulin: Die Pschuurirolli kommen! In: Leben und Glauben / Sonntag Nummer 8. Baden, 2011

Richard Hänzi: Dr Splügner Pschuuri. Fasnachtsbrauch einer Walsergemeinschaft im Rheinwald. In: Bündner Monatsblatt Nummer 7/8. Chur, 1987, p. 213-244

Richard Hänzi: Dr Splügner Pschuuri. Fasnachtsbrauch einer Walsergemeinschaft. Ed. Kulturvereinigung Rheinwald. Splügen, 1994

Chavazzins

Enviern

https://www.lebendige-traditionen.ch/content/tradition/rm/home/tradiziuns/pschuuri.html