Hürnä e mazza cula

Sco «hürnä» vegn designada ina furma simpla dal gieu «hornussen» che vegn pratitgada mo a Furna en il Partenz. Cun in fist da coller spedeschan ils giugaders il «huri» (in «puck» da lain) davent d'ina latta. Ils tschiffaders emprovan da retegnair il «huri» cun schlondas ch'els bittan en l'aria. Mintga «huri» che na vegn betg tschiffà vala sco in «bun». Sch'il corp d'in adversari vegn tutgà, dat quai dus «buns».

Il gieu «mazza cula» è ina spezia da golf alpin ch'è vegnì introducì a Masagn en la Mantogna avant circa 40 onns da glieud ch'è vegnida natiers da Tschappina. La «mazza» che vegn duvrada per spedir la balla è in fist cun in pistun da lain davantvart. Sco «cula» vegn duvrada ina balla da cuntschar. Questa balla da lain è colurada ed ha in diameter da 5 cm. Duas squadras da mintgamai duas fin trais persunas giogan ina cunter l'autra. L'object en mira n'è betg ina fora, mabain in crap, ina planta u ina pitga. La squadra che tutga quest object cun damain culps, survegn in punct. Per mintga punct avantatg pajan ils perdents 20 raps als victurs.

Tant il «hürnä» sco er la mazza cula vegnan giugads la primavaira suenter la marschauna e l'atun suenter ch'ils prads èn pasculads. Ils giugaders da «hürnä» e da mazza cula n'èn betg organisads en uniuns. Giugads vegnan quests dus gieus da giuvens e dad umens indigens da Furna resp. da Masagn e da Flearda, tranter els er tals ch'èn ussa giu la Bassa e che laschan «encrescher» per il Grischun. Tut tenor gust e tenor l'aura s'inscuntran ils giugaders la dumengia suenter mezdi u durant in firà sin l'areal da gieu.


Descripziun detagliada


Sparta


Chantun


Documents da video

Publicaziuns

Peter Graf: Tumme, Böckli, Stigeligumpe - 50 Schweizer Spiele aus alter Zeit. Zürich, 2012

Margrith Ladner: «Hürnä» in Furna. In: Bündner Woche, 2.4.2014

Johann Baptist Masüger: Leibesübungen in Graubünden einst und heute. Chur, 1946

Johann Baptist Masüger: «Mazza», das Männerspiel der Rätoromanen. In: Bündner Kalender 118. Chur, 1959

Mazzaschlagen. In: Atlas der schweizerischen Volkskunde. Basel, 1950-1995

Mazzaspiel. In: Dicziunari Rumantsch Grischun, Band 13. Chur, 2013

Barbara Paz Soldan: Spiel mit Stock und Kugel. Ein alter Spielbrauch lebt am Heinzenberg wieder auf. In: Bündner Woche, 13. April 2005

Lukas Sonderegger: Hürnä in Furna, ein altes Volksspiel aus alter Zeit. Broschüre der Furner Hürner. Furna, 2003 (2014 überarbeitet von Johannes Bärtsch)

Kurt Wanner: Hürna in Furna. In: Mitteilungen der Walservereinigung Graubünden, Nummer 36. Chur, 1997

Chavazzins

Primavaira

Atun

Contact

Gemeinde Furna
E-mail

Gemeinde Masein
E-mail

Gemeinde Flerden
E-mail

Stampar il contact

https://www.lebendige-traditionen.ch/content/tradition/rm/home/tradiziuns/huernae-e-mazza-cula.html