Clom d’Avemaria en Svizra centrala

Il clom d'uraziun è in'uraziun tradiziunala dals signuns e dals pasturs che vegn clamada e chantada mintga di sin bleras alps da la Svizra centrala durant il temp da l'alpegiada. La fin d'in lung di da lavur tschertga in paster u per regla il signun in lieu adattà, sche pussaivel auzà, nua ch'igl è savens installada ina crusch da lain. Tegnend ses mauns en furma da dratguir enturn la bucca u sa servind d'in dratguir da latg en lain («Folle»), producescha el in tun ch'ins auda lunsch enturn e da bell'aura savens schizunt fin giu en la val. La chanzun discurrida dal signun ha la funcziun d'in ritual da protecziun. Per tudestg da scrittira influenzà dal dialect roga el Dieu, Maria, Jesus, il Sontg Spiert e divers sontgs da proteger tut las creatiras sin l'alp cunter disgrazias e cunzunt cunter ils privels che regian la notg. Malauras, lufs, laders u spierts vegnan savens numnads sco smanatschas. Sin il territori svizzer dad oz è documentà il clamar l'Avemaria («Ave-Mariarüeffen»), sco che la tradiziun vegniva numnada pli baud, l'emprima giada en il 16avel tschientaner per las alps dal Pilatus. Questa tradiziun ha ses origins dentant en il temp medieval tardiv. Dal puntg da vista da l'istorgia da la musica sa lascha l'Avemaria cumparegliar cun chants da litanias e cun recitaziuns biblicas. Il clom d'uraziun pon ins interpretar sco choral gregorian popularisà ch'è sa sviluppà vinavant durant tschientaners sin las alps catolicas e che vegn dà vinavant da signuns e da pasturs fin oz er a bucca.


Descripziun detagliada


Sparta

Praticas socialas


Chantun

Publicaziuns

Brigitte Bachmann-Geiser: Der Betruf in den Schweizer Alpen. In: Histoire des Alpes – Storia della Alpi – Geschichte der Alpen, Band 11. Mendrisio, 2006, p. 27–36

Christof Hirtler: «Ich bin nicht heilig». In: Urner Zeitung, 8. Juli 2017, p. 19

Brigitte Bachmann-Geiser (Ed.): Bättruef – Alpsegen. Swiss Alpine Prayer. Oberhofen am Thunersee, 2006 (Compact Disc)

Max Peter Baumann: Zur Bedeutung des Betrufes in Uri. In: Festschrift Felix Hoerburger. Regensburg, 1977

Bernhard Bremberger: Der Betruf auf dem Urnerboden im Umfeld von Geschichte, Inhalt und Funktion. In: Jahrbuch für Volksliedforschung 29. Berlin, 1984, p. 65-96

Dokumentation zum Betruf mit unpublizierten Materialien im Haus der Volksmusik in Altdorf

Hans Marti: Der Betruf auf den Entlebucher Alpen. In: Luzerner Hauskalender 184. Luzern, 1985, p. 53-60

Bruno Moll: Alpsegen. Kinofilm, Schweizerdeutsch mit deutschen und französischen Untertiteln. Zürich, 2012

Martin Staehelin: Bemerkungen zum sogenannten Alpsegen: Wesen und historische Tiefe. In: Schweizerisches Archiv für Volkskunde 78. Basel, 1982, p. 1-35

August Wirz: Der Betruf in den Schweizer Alpen. Dissertation (maschinengeschrieben, n. p.). Freiburg im Uechtland, 1943

Tonisep Wyss-Meier: Der Betruf im deutschsprachigen und rätoromanischen Raum. Sammlung von Texten und Erläuterungen. Appenzell, 2007

Links


Fonoteca naziunala svizra

Chavazzins

Stad

https://www.lebendige-traditionen.ch/content/tradition/rm/home/traditionen/betruf-in-der-zentralschweiz.html