En blers lieus è l’economia d’alp organisada en moda cuminaivla, saja quai a basa da la proprietad collectiva ubain en furma d’ina administraziun cooperativa. L’alpegiaziun dals animals da differentas puras e differents purs cumpiglia adina la reuniun da la muaglia al cumenzament da la stad e lur separaziun a la fin, ensemen cun la repartiziun dals products. Tar omadus passagis – dal privat al collectiv e dal collectiv al privat – èn sa furmads en il decurs dals tschientaners rituals ch’èn s’etablids en intgins lieus sco tradiziuns e che vegnan pratitgads fin oz.
Il «Chästeilet» ed il «Schafscheid» èn tals muments da passagi en il decurs da l’onn da l’economia d’alp e da la puraria. Quest decurs è dentant sa midà radicalmain en la segunda mesadad dal 20avel tschientaner e porscha en blers lieus strusch pli puncts da referiment al temp avant questa midada da structura. En intgins lieus èn ils rituals da passagi sa mantegnids sco tradiziuns, tranter auter perquai ch’els èn – ultra da lur funcziun en l’economia d’alp – daventads impurtants per la populaziun rurala indigena ubain per las turistas ed ils turists. Tar las tradiziuns las pli popularas da quest tip tutgan il «Chästeilet Justistal» en la vischnanca da Sigriswil (chantun Berna) ed il «Schafscheid Riffenmatt» en la vischnanca da Guggisberg (chantun Berna).
