*dossier deponì tar l’UNESCO, procedura d’examinaziun en curs
Tegia d'alp en la regiun da la Gruyère cun plumpas che pendan sut in tetg da schlondas © Interprofession du Gruyère AOC
Producziun da chaschiel en ina tegia d'alp da la regiun da la Gruyère, 21avel tschientaner © Interprofession du Gruyère AOC
Pressa da chaschiel, producziun da chaschiel en ina tegia d'alp da la regiun da la Gruyère, enturn il 1930 © Glasson-Musée gruérien
Ils signuns sa mettan en posa cun lur guaffens davant la tegia d'alp e davant ils stgandlers, enturn il 1930 © Glasson-Musée gruérien
Ils signuns partan lur marenda cun il prer Kolly sur Châtel-Saint-Denis, enturn il 1950 © Glasson-Musée gruérien
Johann Adam Klein (1792-1875): Sin la muntogna dal Furca en Svizra, gravura sin palpiri, 1820 © Stiftung Roth, Burgdorf
La stagiun d'alp – cun sias numerusas variaziuns e particularitads localas – deriva d'ina pratica documentada dapi la fin dal temp medieval. Tranter il matg e l'october vegnan ils bovs, la nursas e las chauras chatschadas sin pastgiras tranter 600 m s.m. e 2900 m s.m. per trair a niz il pavel supplementar. Là guardan umens e dunnas, l'uschenumnada pastriglia, da la muaglia e s'occupan dals animals, tgiran la pastgira, las saivs ed ils bajetgs, fan chaschiel ed auters products da latg e dattan er albiert a visitadras e visitaders. La pratica creescha lioms economics ed emoziunals tranter la populaziun locala, la pastriglia e las alps e contribuescha uschia al mantegniment da cuntradas culturalas ch'existan gia dapi tschientaners.
La stagiun d'alp ha stgaffì enconuschientschas ed abilitads artisanalas ch'èn necessarias per il mantegniment dals lieus e dals utensils sco er da diversas praticas socialas. Questas praticas cumpiglian rituals, costums, festas chalendaras localas sco la chargiada e la stgargiada d'alp e tut tenor la regiun er la festa da mesastad u occurrenzas, nua ch'ins elegia la pli bella vatga da la muaglia. Quests usits vegnan transmess entaifer las famiglias e tras la pratica sco tala. Entant che la preschientscha dals animals en la muntogna gioga in rolla impurtanta per las visitadras ed ils visitaders, èn las festas che mettan en il center las praticas artisanalas muments impurtants da la vita locala. Dapi dus tschientaners e mez celebreschan artistas ed artists en la litteratura, en l'art figurativ, en la musica e sin tribuna l'alp e la tegia sco simbol per ina vita en accord cun la natira. La cultivaziun da las alps cun muaglia mantegna uschia ina retscha da tradiziuns en ina realitad sociala viva, en cuntradas culturalas ch'èn vegnidas cultivadas durant in lung temp, en cumbinaziun cun producziuns alimentaras renumadas e reconuschidas.
Descripziun detagliada
Alpsaison (PDF, 384 kB, 25.08.2022)Ausführliche Beschreibung
Sparta
Expressiuns oralas
Praticas socialas
Artisanat tradiziunal
Chantun
Tradiziuns parentas
Links
Online Multimedia
Publicaziuns
Bibliografia
Alpages, in : Dictionnaire Historique de la Suisse DHS
Thomas Antonietti : Klein Volk von Hirten: Alpwirtschaft im Wallis. Baden, 2006
Stefan Lauber : Avenir de l’économie alpestre suisse : faits, analyses et pistes de réflexion du programme de recherche AlpFUTUR. Birmensdorf, 2014
Alfred Roth: Der Sbrinz und die verwandten Bergkäse. Burgdorf, 1993
Mélanie Rouiller, Marie Rime : Le chalet d’alpage comme choix de vie. Charmey, 2015
Roland Ruffieux, Walter Bodmer : Histoire du gruyère en Gruyère du XVIe au XXe siècle. Fribourg, 1972
Filmografia
Sarah Fasolin Häfliger : Die Käsemacher. Ausländische Alpsennen im Berner Oberland. 2010
Contact
Schweizerischer Alpwirtschaftlicher Verband
Roth-Stiftung Burgdorf
Interprofession du Gruyère
Musée gruérien