Wilhelm Tell ed ils mitus da la liberaziun

Il raquint cumplessiv da las acziuns da liberaziun en Svizra centrala sa manifestescha per l'emprima giada en il cudesch alv da Sarnen che datescha dal 1470. L'istoriografia naziunala dal 19^avel e 20^avel tschientaner n'ha betg mo procurà per la popularisaziun da questa tradiziun en tut il pajais, mabain er per sia forza emoziunala ed intellectuala. En il decurs dals ultims 50 onns è la mitologia da la liberaziun ida en decadenza. Istorichers spezialisads èn oz perina che las numerusas allianzas ch'èn vegnidas fatgas en il 13^avel tschientaner en la Svizra centrala avevan cunzunt la finamira da mantegnair la pasch e betg da cuntanscher la libertad. Tuttina è l'idea dals cumbats eroics per la liberaziun restada francada en la memoria collectiva. Ed er sche la tradiziun dals mitus ha lieu en scola mo pli per part en congual cun pli baud, sa mantegna en l'identitad politica e culturala da blers abitants da la Svizra centrala l'idea che l'amur per la libertad, la voluntad d'independenza e da la prontadad da sa defender sajan elements caracteristics da lur esser ed er che questas caracteristicas sajan preschentas e cumprovadas istoricamain. Senza dubi han questas ideas puspè stgaffì novas realitads. Fin oz vegnan per exempel celebradas tradiziuns fitg popularas per rinforzar questas ideas sco commemoraziuns da battaglias (Morgarten, Sempach) u tirs champesters istorics (Allweg, Entlebuch, Morgarten, Rütli, Sempach).

Expressiuns oralas